Opmerkelijke uitzichtpunten
‘LA ROCHE is het centrum van een adembenemend panorama dat onuitwisbaar in het geheugen gegrift is van diegene die het geluk gehad heeft dat panorama te mogen aanschouwen. Nooit heb ik dit aangename oord verlaten met een ander gevoel dan grote spijt, dit oord dat begiftigd is met de meest uiteenlopende geschenken van de natuur en waar het uitstekend verpozen is.’ (M.A.Perk)
De eerste dagtoeristen
Het stadje La Roche ligt in de vallei van de Ourthe, in het hart van de Ardennen België. Omgeven door water en beboste heuvels trok de wilde schoonheid van het kleine stadje haar eerste toeristen aan vanaf de 19e eeuw. Deze reizigers behoorden tot een bevoorrechte klasse, hun fortuin liet het toe om te lanterfanten. Bij toeval waren deze wandelaars getalenteerde schrijvers die het heerlijk vonden om hun ervaringen in de Ardennen op papier te zetten.
Het was de periode van de reisverhalen en de eerste toeristische gidsen, met titels als « Guide du Voyage en Ardenne ou Excursions d'un Touriste belge en Belgique » of « En Ardenne par Quatre Bohémiens ». Enkele Engelse en Nederlandse gidsen dateerden uit dezelfde periode. En allemaal prezen ze het heerlijke eten, de gastvrijheid en de integriteit van de hoteleigenaren aan. De Engelsen waardeerden vooral het vliegvissen in de visrijke Ourthe. Vaste waarden op het menu waren goede soep, wild en dagverse zoetwatervis. Een camping aan de rivier was er in die tijd nog niet!
Deze eerste avonturiers, deze pioniers op zoek naar « exotische » ontdekkingen, kwamen de magie van de Ardennen proeven. Ze vergaapten zich aan de grandioze landschappen met adembenemende uitzichten, en verrijkten zich aan het verkwikkende klimaat. De bestaande spoorwegen werd aan het eind van de eeuw aangevuld met tramlijnen, die de routes van de vroegere postkoetsen volgden en die ervoor zorgden dat ook de meest afgelegen dorpjes bereikbaar werden.
Romantische schrijvers
Het pittoreske stadje La Roche-en-Ardenne, met zijn uitzonderlijke panorama’s en verkwikkende keuken, heeft grote auteurs weten te verleiden.
Victor Hugo, de bekendste onder hen, schetste in de zomer van 1862 de ruïnes van het middeleeuwse kasteel. Deze grootheid had net zijn belangrijkste werk « les Misérables » gepubliceerd, en maakte een excursie door de Ardennen en de Moezel. Hij schreef naar zijn vriend Vacquerie: « Je suis sûr que toute ces merveilles vous enchanteraient, grotte de Han, la Vanne-Péquet, La Roche, Houffalize, Clervaux. Ce sont des rêves. Nature splendide ; édifices morts et terribles où il y a tout le passé », « Beaux lointains, superbes villages ». Hij bezocht ook Marche, Bouillon, Neupont, Neufchâteau, Arlon, Orval en de Gaume.
De jonge Oscar Wilde, « lang en bleek, glad gezicht, lange zwarte haren en volledig in het wit gekleed », ontmoette in La Roche de Hollandse familie Perk, vader en zoon, die welbekend waren in het stadje. Een monoliet aan de rand van de stad getuigt van hun passage. Tot na de Tweede Wereldoorlog wandelden verliefden tot aan deze steen, waar ze op de bank hun liefde voor altijd bezworen.
Vader Marie Adrien Perk, was dominee en bracht in 1882 een mooie bundel uit met anekdotes en legendes over La Roche en de Ardennen. Dankzij deze eerste “toeristische” gids kreeg La Roche bekendheid bij onze noorderburen. Zijn zoon Jacques Perk was een verfijnde dichter wiens sonnetten bekend waren in het Hollandse literaire milieu. In La Roche ontmoette hij de mooie Mathilde, zijn muze en zijn ideale vrouw die het poëtische talent in hem opwekte:
De regen dringt door deur en ruiten
En schept de straten tot een meer;
Geen bergen kunnen ‘t water stuiten,
Het golft lang rots en ruigte neer;
En de Oerte schuimt en schuurt, de wilde,
En schuift zijn baren langs zijn boord…
Luik de oogen! Sluimer in, Mathilde,
Want de Oerte zingt ééntonig voort. -
(M.A. Perk - Serenade voor Mathilde)
Een longontsteking velde de jonge dichter en Perk overleed op 22-jarige leeftijd na een kort ziekbed. Zijn tante, Christina Elisabeth Perk, een pionier van de feministische beweging, publiceerde postuum zijn mooiste verzen. In navolging van Jacques Perk reisden talrijke schrijvers van de Tachtiger Beweging naar Laroche, zoals Van Dyssel en Van der Goes, en werd het stadje populair bij de inwoners van het platte Nederland!
Het museum van de Slag om de Ardennen
Enkele dagen waren voldoende, in december 1944 en januari 1945, om het stadje La Roche van de kaart te vegen. De Amerikaanse artillerie en luchtmacht hadden als missie alle bruggen te vernietigen om zo de Duitse tanks de stoppen. Meer dan 115 burgers, soms zelfs hele families, verloren hierbij het leven. Een gedenkplaat met al hun namen bevindt zich op de muur van het rusthuis “Jamotte”. Onder hen ook een tante en een nicht van koningin Paola Ruffo di Calabria.
« In plaats van een charmant stadje, ontdekten we een helse vallei » schreef oorlogscorrespondent M.-G. Levy.
Van de 639 huizen bleven er amper 34 in tact en werden er 348 volledig vernietigd. De stad werd uiteindelijk bevrijd op 11 januari 1945 door de Schotten van het 51th Highland Division en de Amerikaanse troepen van de 84th infantry division.
Een plaat gedenkt deze samenkomst. Ter ere van de Britse 1st Northamptonshire Yeomanry division, die het regiment van de 51th Highland Division ondersteunde, werd er op de hoogtes, aan de route du chalet, een tank van het type « Achilles » geplaatst. Deze tank symboliseert de bevrijding van de stad door de Britten, en werd gerestaureerd door het Museum van de Slag om de Ardennen. Dit museum schetst in het bijzonder de rol die het Britse leger speelde in het Ardennenoffensief. De andere tank, aan de Quai de l’Ourthe, is Amerikaans, van het type « Sherman », en werd gerestaureerd door « les Lanciers de Marche-en-Famenne ».
Een stukje geschiedenis
Van het verre verleden van La Roche zijn maar weinig sporen bewaard gebleven, eigenlijk alleen de massieve ruïnes van het kasteel, de kapel Ste Marguerite en de kerk Saint-Nicolas.
In de middeleeuwen deelde Laroche zijn geschiedenis met andere kleine Luxemburgse steden zoals Marche of Durbuy. Onder de verschillende graven die de plaats hebben bestuurd, vermelden we Hendrik IV van Namen (1139-1196), die door biologisch toeval erin slaagde om de 4 graafschappen van Namen, Luxemburg, Durbuy en Laroche te verenigen. Zijn grondgebied strekte zich uit van de Maas tot aan Bitburg. Jan de Blinde (1296-1346) verleende stadsrechten aan de burgerij, die als tegenprestatie de veiligheid van de stad garandeerden.
La Roche was een halte op de route Vlaanderen-Italië en het werd al snel een geanimeerde plaats met artisanale en commerciële activiteiten. De huidige overblijfselen van het kasteel onthullen vrijwel niets van dit tijdperk. De muren die we nu zien zijn gebouwd in de 17e eeuw door de Franse « gevechtstechnici » die de streek in hun bezit hadden. De opkomende belegeringstechnieken vereisten een verdubbeling van de muren. Ze moesten een veel zwaarder geschut kunnen weerstaan. De Fransen richtten kazematten op en groeven een reservoir van 200 m3 uit in de rots dat moest dienen als kruitmagazijn.
In de zomermaanden verschijnt elke avond het spook van Berthe op de ruïnes van het kasteel. Dit spektakel vertelt de legende van de kleine prins met zijn donkere harnas, een verhaal dat geïnspireerd is door de geschiedenis van het graafschap en in de 19e eeuw werd herschreven door Pimpurniaux. Het is een mengeling van liefde, wraak, jaloezie, een pact met de duivel en het kent een tragisch einde. In 1951 liet kapper, Jean Therer, voor het eerst het spook verschijnen, het begin van een nog altijd levende traditie.
De Sint-Nicolaaskerk van La Roche-en-Ardenne werd gebouwd in 1901 in neogotische stijl, door de Luikse architect Clément Léonard. Binnen vinden we beelden van de beroemde beeldhouwer Renier Panhay de Rendeux, doopvonten uit 1593. Maar het zijn vooral de grote neobarokke orgels die opvallen. Ze werden gebouwd in 1978 door de gebroeders Oberlinger, gereputeerde Duitse orgelbouwers.
De voedende rivier
De Ourthe heeft altijd een cruciale economische rol gespeeld voor La Roche, dat vroeger voornamelijk leefde van hout, leder en later van het toerisme. Talrijke molens gebruikten de kracht van het water om het graan te malen of om eikenschors te malen voor de leerlooierijen. Een goed bewaard gebleven graanmolen van de 19e eeuw is omgebouwd tot Maalderijmuseum.
De weg er naartoe loopt langs voormalige leerlooierijen, die ontstonden vanaf de 14e eeuw. Nog tot het einde van WOI was leerlooien hier de belangrijkste nijverheid. Men had hiervoor veel zacht water en eikenschors nodig, en dat vond men in La Roche.
In het hoogwaterseizoen, de periode waarin de Ourthe sterk gezwollen is, werd de rivier als transportmiddel gebruikt. Van de samenloop van de Twee Ourthes in Nisramont tot aan La Roche liet men hout op het water drijven. In een tijdperk met slecht onderhouden en slecht beveiligde wegen vervoerde men per boot het hout, het ijzer, de houtskool en het leer… naar Luik! Dankzij de rivier was het vervoer van zware materialen goedkoop! De grote stad aan het Maasbekken dankt veel van zijn welvaart aan de Ourthe.
De schippers van de Ourthe namen vanaf het industriële centrum de afgewerkte producten mee. Deze boten heetten « bètchètes », dat Waals is voor « kleine punt » aangezien ze voorop een verheven en versterkte punt hadden. De platte bodem, typisch voor rivierschepen, garandeerde bij vastlopen of schade om niet te kantelen. Met een lengte van 20 m en hoogte van 80 cm hadden deze boten het ideale profiel om de talrijke stuwdammen op de Ourthe te passeren. In het park Rompré vinden we een silhouet van deze lange boot, die werd nagebouwd in gegalvaniseerd staal.
Aan het eind van de 19e eeuw werd vissen een vrijetijdssport. Het waren de Engelsen die de techniek van het vliegvissen introduceerden. Voordien werd er in de Ardennen alleen met een lijn of net gevist. De hotels zetten rivierforel of rivierkreeft op het menu en de rivier werd voor een deel afgebakend om te kanoën. Op de oevers kon men picknicken en dokters raden baden in de rivier aan voor de gezondheid.
« Les grès de La Roche »
Pierre Hoffman was de eerste die de klei van La Roche gebruikte om er aardewerk, jeneverkruiken of bewaarpotten voor boter, eieren of mosterd van te bakken. Wilhelm Kalb nam de zaak vervolgens over. Het gebruik van het aardewerk doorheen de tijd, en de fabricagetechniek van de beroemde Ardenner ham, zijn te ontdekken in een authentiek decor in het museum Les Grès de La Roche.
Het wildpark en het toeristische treintje
In La Roche-en-Ardenne is er van alles te doen. U kunt er wandelen, mountainbiken, kanovaren, kajakken en diverse andere sportieve activiteiten beleven; Een bewegwijzerde wandeling van 6 km (n°4) die de naam « le diable château » draagt, leidt naar het wildpark. Dit bospark van 10 ha herbergt een dertigtal diersoorten uit onze bossen, zoals everzwijnen, herten, reeën en ook 5 wolven. Aan het park is er een grote speeltuin voor kinderen, een zonneterras, een bar en diverse picknicktafels.
Het toeristische treintje van La Roche voert u tot de mooiste hoekjes van het stadje. Het vertrekt op La Place du Bronze, en doet onder ander « la Corniche de Deister » aan waar u kunt genieten van een prachtig uitzicht over de vallei. Elke woensdag in juli en augustus brengt het treintje u naar Marcourt, waar de plaatselijke streekmarkt met artisanale producten en ambachtelijke lekkernijen garant staat voor een gezellige avond.
Voor kampioenen en actieve toeristen
Wielerliefhebbers kennen La Roche vooral van de fantastische wielerkoersen. In 1989 lanceerde Hubert Goffinet hier « la Vélomédiane Claudy Criquélion ». Deze sportieve wielertoertocht van 170 km lengte, meer dan 20 hellingen en 3.300 meter hoogteverschil, is een ware uitdaging voor de echte sportieveling. Sinds kort is er diezelfde dag ook een Rando Famille voor gezinnetjes of mensen die het liever rustig aan doen. Deze fietstocht van 20 km geeft een prachtig beeld van de mooie streek van La Roche en de Ourthe. Liefhebbers van hardlopen, en dan hebben we het hier specifiek over trailrunning, kunnen hun gang gaan tijdens de Boucles ardennaises. Deze trail van 35 km loopt over de steilste hellingen van de streek en staat bekend als een heel zware tocht. Men kan ook voor een halve marathon kiezen. En daarnaast biedt La Roche nog tal van mogelijkheden voor mountainbikers en wandelaars.
Jaarlijkse evenementen
In een wereld van junkfood, is het Festival van de Soep een echte verademing. Elk jaar, tijdens het laatste weekend van september, kunt u in La Roche proeven van tientallen soepen. Deze gezonde lekkernijen worden bereid door professionele restaurateurs, óf door liefhebbers die voor deze gelegenheid de beste familierecepten uit de kast halen.
En dan is er natuurlijk het beroemde Carnaval dat al meer dan 40 jaar wordt gevierd in La Roche, in navolging van de Rijnlandse Carnavals. Een optocht van door lokale groepen versierde praalwagens, de intronisatie van de nieuwe Prins, « les cochonnailles », de marionetten, het kindercarnaval en de « bals »… alles wordt uit de kast gehaald om groot en klein een fantastische tijd te bezorgen.
